BeiDou (d. Compass)

Nazwa: BeiDou Navigation Satellite System – BDS (do 2012 r. Compass)
Kraj rozwijający system: Chiny
Aktualna liczba satelitów: 61, w tym 15 BeiDou-2 oraz 46 BeiDou-3 (stan na kwiecień 2023 r.)
Docelowa liczba satelitów: 35 (27 MEO, 5 GEO, 3 IGSO)
Orbity: średnie (MEO), geosynchroniczne (IGSO), geostacjonarne (GEO)
Inklinacja orbity: 55° (dotyczy MEO i IGSO)
Wysokość orbity: MEO – 21 500 km, IGSO – 35 786 km
Okres obiegu Ziemi: bd.
Ogłoszenie pełnej operacyjności: 2020 r.
Zajmowane częstotliwości: B1 (1559,052-1591,788 MHz), B2 (1166,22-1217,37 MHz), B3 (1250,618-1286,423 MHz)

Historia
Pierwszym doświadczeniem Chińczyków w dziedzinie nawigacji satelitarnej była budowa regionalnego systemu nawigacji Beidou (co w języku mandaryńskim oznacza gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy). Jego segment kosmiczny składał się z czterech satelitów geostacjonarnych. Pierwszy został wystrzelony 31 października 2000 roku, a ostatni – 3 lutego 2003 r. Oprócz wspomagania GPS Beoidou oferuje także możliwość przesyłania krótkich wiadomości do celów zarządzania kryzysowego i ratownictwa. Swoim zasięgiem system obejmuje całe Chiny oraz sporą część Azji Południowo-Wschodniej.

W 2003 roku Chiny wyraziły zainteresowanie uczestnictwem w budowie europejskiego systemu nawigacji. Władze Państwa Środka gotowe były wyłożyć na ten cel 230 mln dolarów. Stosowne porozumienia w sprawie współpracy podpisano w październiku 2004 roku. Po kilku latach chiński rząd wyraził jednak niezadowolenie z przebiegu kooperacji, czego efektem było znaczące ograniczenie zaangażowania w Galileo, a później podjęcie decyzji o budowie własnego systemu nawigacji Beidou-2 (nazwa eksportowa to Compass).

Pierwszy satelita Beidou-2, którego głównym zadaniem było zarezerwowanie odpowiednich częstotliwości, wystartował 14 kwietnia 2007 roku i został umieszczony na średniej orbicie. Kolejne aparaty wystrzelono: 15 kwietnia 2009 r., 17 stycznia 2010 r., 2 czerwca 2010 r., 1 listopada 2010 r. (wszystkie znalazły się na orbicie geostacjonarnej) oraz 1 sierpnia i 18 grudnia 2010 r. (orbita geosynchroniczna). W 2011 r. starty odbyły się: 10 kwietnia, 27 lipca i 1 grudnia.

Warto zaznaczyć, że aparaty BeiDou nadają sygnały nawigacyjne na częstotliwościach mocno zbliżonych do tych użytkowanych przez Galileo. Gdy oba systemy staną się w pełni operacyjne, niektóry użytkownicy obu rozwiązań mogą z tego powodu odbierać wiadomości nawigacyjne z zakłóceniami. Problem ten od wielu miesięcy jest tematem rozmów pomiędzy Chinami i Unią Europejską. Na razie nie widać jednak jego rozwiązania.

W grudniu 2012 roku administratorzy systemu ogłosili jego pełną operacyjność na obszarze Azji Południowo-Wschodniej. Jednocześnie zmieniono jego nazwę na BeiDou, co po chińsku oznacza Wielką Niedźwiedzicę. Ważnym wydarzeniem było opublikowanie pierwszej wersji tzw. ICD (Interface Control Document) dla darmowej usługi otwartej. Ten długo wyczekiwany przez branżę satelitarną dokument umożliwia dostosowanie odbiorników GNSS do korzystania z tego serwisu.

Rok później, w grudniu 2013 r., opublikowano drugą wersję tego dokumentu. Rozszerzono go o specyfikację sygnału B2I. Jak podkreślali administratorzy BeiDou, system ten stał się tym samym pierwszym satelitarnym systemem nawigacji oferującym w pełni operacyjne dwa cywilne kanały.

31 marca 2015 r. z powodzeniem wystrzelono pierwszego satelitę BeiDou III generacji. Najważniejszą zmianą są nowe parametry nadawania podstawowego cywilnego sygnału B1, co zwiększy jego kompatybilność z analogicznymi sygnałami systemów GPS oraz Galileo. Warto zwrócić uwagę na iście ekspresowe tempo wynoszenia tych aparatów. Od listopada 2017 r. do końca 2018 r. wystrzelono aż 19 satelitów BeiDou-3. Dzięki niemu oficjalne ogłoszenie pełnej operacyjności tego systemu nastąpiło już w 2020 roku.

Satelity BeiDou: GEO (u góry) oraz MEO i IGSO (u dołu)

Opracowanie Jerzy Królikowski, 2010 (ostatnia aktualizacja: 2023 r.)