[1251-1500] - 1496

Król Jan Olbracht wyznacza do rozsądzania sporów z dobrami królewskimi dwóch komisarzy (dygnitarzy) oraz dwóch niższych urzędników z komornikiem.

[1251-1500] - 1493

Niemiec Hartmann Schedel (1440-1514), medyk i humanista, kończy trzyletnie prace nad Kronikami Świata (Liber Chronicarum) zwanymi Kronikami Norymberskimi - 1809-stronicową bogato ilustrowaną (645 drzeworytów) kroniką opisującą dzieje świata w układzie biblijnym, zawierającą m.in. liczne mapy, opisy i widoki miast. Znajdują się w niej pierwsze widoki Krakowa, Wrocławia oraz Nysy. Dzieło ilustrowali i grawerowali: Michael Wohlgemuth, Wilhelm Pleydenwurff i Albrecht Durer.

[1251-1500] - 1492

Krzysztof Kolumb (1451-1506), włoski żeglarz, odbywa pierwszą wyprawę, podczas której odkrywa Morze Sargassowe, San Salvador, Kubę i Haiti. Odkrycie Ameryki.

[1251-1500] - ok. 1490

W Rosji carski "Pomestnii prikaz" nakazywał regularne pomiary katastralne. W czasie pomiarów opisywano poszczególne kraje i prowincje. W opisach (Pistowiie knigi) zawarta była liczba chłopów w każdej wsi, wielkość gruntów ornych, łąk itp., sposób władania, wartość gruntu.

[1251-1500] - 1489

Johannes Widman (1462-98), matematyk niemiecki, pisze pracę z zakresu arytmetyki "Behede und hübsche Rechenung auff allen kauffmanschafft", w której jako pierwszy opisuje operacje dodawania i odejmowania znakami "+" i "-".

[1251-1500] - 1482

Druk łacińskiej wersji "Elementów" Euklidesa, autorstwa Johannusa Campanusa z Novary. Pierwsze w historii dzieło matematyczne wydane drukiem.

[1251-1500] - 1482

Włoski kartograf Francesco Nicolo do Berlinghieri (1440-1501) publikuje nowe wydanie map Ptolemeusza - 26-arkuszową mapę świata. Na dwóch z nich pokazano terytorium Polski. Jest to jedna z pierwszych map Ptolemeusza wydanych drukiem.

[1251-1500] - 1480

Włoski malarz, architekt, myśliciel Leonardo da Vinci, (1452-1519) porównuje odbicie światła do odbicia fal dźwiękowych. Opisuje zasady działania kamery obscura.

[1251-1500] - 1473

W Krakowie uruchomiona zostaje pierwsza drukarnia na ziemiach polskich.

[1251-1500] - 1464

Johannes Mülller, Regiomontanus (1436-76), niemiecki matematyk i astronom, w dziele "De triangulis omnimodis" systematyzuje trygonometrię płaską i sferyczną oraz układa tablice trygonometryczne. W 1474 r. publikuje tablice astronomiczne na lata 1475-1506 służące do obliczania długości geograficznej na morzu przy pomocy obserwacji Księżyca. Rok później wydał "De triangulis planis et sphaericis", w którym opisał zagadnienia trygonometrii sferycznej i jej zastosowania w astronomii. Jako pierwszy oznaczył kropką znak mnożenia, autor twierdzenia tangensów.

[1251-1500] - ok. 1464

Mapy w Kodeksie Sędziwoja z Czechła - szkice Pomorza - przestawione w czasie rokowań polsko-krzyżackich w Toruniu (dwa lata później podpisano Pokój Toruński); pierwszy polski dokument kartograficzny, który przetrwał do naszych czasów.

[1251-1500] - 1457

Na ziemiach polskich działają przysięgli miernicy ziemscy.

[1251-1500] - 1452

Na mapie państwa moskiewskiego Antoniusa Vida (zamieszkałego w Gdańsku malarza) ukazana jest rzeka Ob i nazwa regionu geograficznego Sibir. Jest to jeden z pierwszych przekazów kartograficznych dokumentujących ten rejon świata. (Vid nigdy nie był w Rosji, mapę wykonał na podstawie pomiarów zbiegłego do Polski Ivana Jatskoia.)

[1251-1500] - ok. 1450

Marcin Król z Żurawicy, Marcin Polak z Przemyśla (ok. 1422-60), wykładowca Akademii Krakowskiej, astronom, matematyk i lekarz nadworny, opracowuje pierwszy w Polsce podręcznik geometrii praktycznej - "Geometria Regis" (Geometria Króla). Napisał m.in. "Algorismus minutarium" (1445) traktat o rachunku ułamkowym. Król był pierwszym polskim uczonym, który posługiwał się funkcjami trygonometrycznymi.

[1251-1500] - ok. 1450

Johannes Gutenberg, właściwie J. Gensfleisch zum Gutenberg (ok 1400-1468), złotnik i drukarz moguncki, tworzy pierwszą prasę drukarską. Zastosowanie ruchomej czcionki (najpierw drewnianej potem metalowej), matryc do odlewania czcionek i prasy przyczyniło się do zrewolucjonizowania druku.

[1251-1500] - 1447-1449

Powstaje "Mappamundi" (Mapa Świata) Fra Mauro, kameduły z Murano k. Wenecji, kulminacja średniowiecznej kartografii.

[1251-1500] - 1446

Pierwszy znany miedzioryt. Technika polegająca na wyryciu rysunku na miedzianej płycie. Farba przenoszona jest na papier z wyżłobień, w przeciwieństwie do stosowanego w Europie w XIII-XIV w. drzeworytu, w którym "drukował" element wystający. Szczyt rozwoju miedziorytnictwa przypada na wiek XVI w Holandii.

[1251-1500] - 1444

Kardynał Mikołaj z Kuzy, Nicolaus Krebs (1401-64), niemiecki filozof i teolog, twierdzi, że Ziemia obraca się wokół własnej osi i porusza dookoła Słońca oraz, że zarówno Ziemia jak i Słońce nie leżą w centrum Wszechświata. W 1450 r. opracował mapę Europy Środkowej obejmującą m.in. obszar Niemiec, Polski, na której szczegółowo zobrazował ówczesne ziemie polskie (z nazwami ponad 100 miejscowości).

[1251-1500] - 1426

Andrzej ze Ślubowa (k. Nowego Miasta nad Soną) - prawdopodobnie najwcześniej odnotowany w dokumentach geodeta na Mazowszu, opisany w Metryce Książęcej jako geometra.

[1251-1500] - 1421

Posłowie polscy przedłożyli papieżowi Marcinowi V mapę namalowaną na płótnie, przedstawiającą Pomorze i Ziemię Chełmińską - rejon sporu terytorialnego z Zakonem Krzyżackim.

[1251-1500] - ok.1422-1428

Prosdocimo de Beldomandis (ok. 1370-1428), włoski matematyk i muzyk, pisze traktat o miernictwie.

[1251-1500] - 1420

W Samarkandzie powstaje słynne w średniowieczu obserwatorium astronomiczne. Zbudowano w nim wielki kamienny sekstans będący wycinkiem (60°) łuku o promieniu 40 m.

[1251-1500] - 1418

Syn króla Portugalii Joao, książę Henryk Żeglarz (1394-1460), podróżnik i odkrywca, zakłada centrum nawigacji, kartografii i budowy okrętów w Sagres. Prace nad mapami nadzorował Jehuda Cresques, syn znanego średniowiecznego żydowskiego kartografa Abrahama Cresquesa z Majorki.

[1251-1500] - 1408

Pierwsza wzmianka o lokacji Warszawy.

[1251-1500] - ok. 1407

Ukazała się "Geometria Culmensis" (Geometria Chełmińska) - podręcznik miernictwa sporządzony przez nieznanego autora na polecenie wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Jungingena. Podręcznik był pomocny przy wykonywaniu pomiarów związanych z przenoszeniem wsi na prawo niemieckie, jak i rozwojem życia umysłowego na terenie ziemi chełmińskiej.

[1251-1500] - 1402

W Akademii Krakowskiej powstaje pierwsza katedra astronomii i matematyki ufundowana przez mieszczanina krakowskiego - Jana Stobnera. Nauczano w niej m.in.: elementów geometrii euklidesowej, zasad optyki, teorii planet, odczytywania tablic Alfonsjańskich, muzyki.

[1251-1500] - XV w.

Pierwsze kodeksy katastralne we Włoszech tzw. spisy główne (capit registrum).

[1251-1500] - XV w.

W Polsce upowszechnia się termin "geometra".

[1251-1500] - XV w.

W Europie upowszechnia się druk metodą drzeworytu.

[1251-1500] - 1392

Na terenie Prus wprowadzono miarę chełmińską (łokieć chełmiński). U podstaw tej decyzji leżały względy podatkowe, zmiana jednostek wprowadziła natomiast konieczność przeprowadzenia pomiarów.

[1251-1500] - 1375

Abraham Cresques (1325-87), kartograf z Majorki, wykonuje na polecenie króla Karola V mapę świata "Mappamundi" zwaną Catalan Atlas (Atlas Kataloński). Dzieło wykonano na sześciu drewnianych panelach (3,9x0,7 m) pokrytych pergaminem. Atlas zawiera m.in. dane nawigacyjne i astronomiczne, opis i mapę ówczesnego świata (wraz z Bliskim Wschodem i Chinami).

[1251-1500] - 1374

Na ziemiach polskich ustanowiono prawo, że podkomorstwo jest urzędem pełnionym dożywotnio. Szlachta wybierała kandydatów na podkomorzego na sejmikach, ostatecznego wyboru dokonywał król.

[1251-1500] - 1364

Król Kazimierz Wielki uzyskuje zgodę papieża na założenie uniwersytetu w Krakowie. Powstaje Akademia Krakowska (Uniwersytet Jagielloński), druga (po Pradze) uczelnia w naszej części Europy.

[1251-1500] - 1364

Mikołaj z Oresme (ok. 1320-82), francuski filozof i uczony, pisze "Latitudes of Forms", dzieło dotyczące układów współrzędnych, które wywarło wpływ na prace Kartezjusza. W innej pracy po raz pierwszy stosuje potęgi ułamkowe i działania na nich. Uczony głosił, że przestrzeń pozakosmiczna istnieje i jest nieskończona. W 1382 r. publikuje "Księgę nieba i Ziemi", która zawiera twierdzenia z zakresu matematyki, mechaniki i dziedzin pokrewnych.

[1251-1500] - 1351

Ukazuje się dzieło nieznanego autora pt. "Portolano Laurenziano Gaddiano" zwane też "Medicean Atlas" - średniowieczny atlas mórz. Zawiera on m.in. mapy morza Śródziemnego, Czarnego, Kaspijskiego, Egejskiego i Adriatyk. Linie brzegowe przedstawione z dużą, jak na owe czasy wiernością, pozostałe rejony świata tylko w przybliżeniu, co ilustruje średniowieczną wiedzę na temat kontynentów.

[1251-1500] - 1346

W Wiślicy król Kazimierz Wielki wydaje tzw. Statuty Wiślickie (25 artykułów prawa zwyczajowego dla Małopolski). Rozsądzanie sporów granicznych regulują zwyczaje miejscowe, nie istnieją jeszcze stałe sądy podkomorskie do rozwiązywania sporów.

[1251-1500] - 1321

Levi ben Gerson, Gersonides (1288-1344), żydowski filozof, matematyk i astronom, pisze "Księgę liczb", w której porusza problemy działań arytmetycznych, permutacji i kombinacji. W 1342 r. kończy "De sinibus, chordis et arcubus" (O sinusach, cięciwach i łukach) - rozprawę o trygonometrii, w której udowadnia twierdzenie o sinusach dla trójkątów płaskich i podaje pięciocyfrowe tablice sinusów. Jest wynalazcą "laski Jakuba" (Jakuba ze Starego Testamentu), która służyła mu do pomiarów astronomicznych. Laska znalazła wkrótce zastosowanie w geodezji.

[1251-1500] - 1320

W chińskim dziele "Kuang Yu Tu" ukazują się mapy Chin i Azji.

[1251-1500] - ok. 1320

Wenecki kartograf Pietro Vesconte wykonał mapę świata z wiernym odwzorowaniem linii brzegowych i liniami loksodrom i rombów. Jedna z pierwszych map nawigacyjnych - portolanów (zwanych także mapami kompasowymi lub rumbowymi). Wykonywane były na grubej skórze, przedstawiały szczegółowo zarys linii brzegowej, miejsca niebezpieczna dla żeglugi, linie rombów dla obrania odpowiedniego kursu i różę kompasową. Obraz "wnętrza" lądów ukazany był schematycznie i mało dokładnie. Vesconte był pierwszym kartografem, który umieszczał na mapach datę ich wykonania.

[1251-1500] - 1302

Włoch Flavio Gioia z Amalfi pod Neapolem zbudował kompas. Od tej pory wynalazek Chińczykow upowszechnił się w Europie.

[1251-1500] - ok. 1290

Richard de Bello wykonał na cielęcej skórze "Mappae Mundi" (Mapę świata), dzieło, w którym opisuje i rysuje średniowieczny świat. Znalazło się na niej ponad 1000 opisów obiektów geograficznych, pomników, miejsc biblijnych, zdarzeń i zwierząt. Dzieło ma 1,5 m średnicy; od 700 lat znajduje się w katedrze w Hereford w Anglii.

[1251-1500] - 1283

Po raz pierwszy w dokumencie na ziemiach polskich pojawia się słowo mierniczy (w opisie rozgraniczenia jednej ze wsi księcia bytomskiego Kazimierza).

[1251-1500] - 1275

Yang Hui (ok. 1238-98), chiński matematyk pisze dzieło "Cheng Chu Tong Bian Ben Mo" (Wariacje na temat mnożenia i dzielenia). Zawiera ono opisy działań na ułamkach dziesiętnych i pierwsze wzmianki o trójkącie Pascala.

[1251-1500] - 1271

Wenecki kupiec i odkrywca Marco Polo (1254-1324) rozpoczyna pierwszą wyprawę do Azji.

[1251-1500] - ok. 1270

Erazm Ciołek, znany jako Vitello (Vitelon) napisał dzieło z zakresu optyki pt. "Perspectiva".

[1251-1500] - 1270-1280

Na "Mappa mundi" z Ebstorfu (k. Lüneburga) znajduje się prawdopodobnie najstarsza kartograficzna prezentacja obszaru Śląska.

[1251-1500] - 1269

Francuski mnich i fizyk Pierre de Maricourt, Petrus Peregrinus, publikuje dzieło "Epistolae de Magnete" w którym opisuje magnesowe perpetuum mobile. Maricourt prowadził doświadczenia z magnesami, sformułował prawa biegunów magnetycznych (takie same odpychają się, przeciwne przyciągają), opisał działanie kompasu (namagnesowana igła osadzona w kole limbusowym).

[1251-1500] - 1268

Roger Bacon (ok. 1214-92), angielski filozof, uczony, franciszkanin, opisał szkła (soczewki) wypukłe i przewidział różne ich zastosowania (mikroskop, teleskop). Bacon zajmował się również zagadnieniem odbicia i refrakcji światła. Zaproponował przeprowadzenie reformy ówczesnego kalendarza (nastąpiła ona dopiero w 1582 r.).

[1251-1500] - 1260

Johannes Campanus z Novary (1220-96), kapelan papieża Urbana IV, publikuje łacińską wersję "Elementów" Euklidesa. Wersja ta będzie w powszechnym użyciu przez następne 200 lat.

[1251-1500] - 1252

W Toledo ukazały się astronomiczne Tablice Alfonsjańskie wykonane przez arabskich i żydowskich astronomów. Nazwę wzięły od króla Kastylii Alfonsa X Mądrego. Używane były do czasów Keplera.

[1251-1500] - 1251

Jedno z najstarszych opisanych postępowań rozgraniczeniowych - delimitacja granicy pomiędzy Wielkopolską a Marchią Brandenburską.